Hoofdlijnen

Inleiding

In dit hoofdstuk geven wij u op hoofdlijnen inzicht in het verloop van de begroting en de actuele financiële ontwikkelingen. In het hoofdstuk Financiën vindt u een uitgebreide specificatie van de financiële effecten van deze 2e voortgangsrapportage.

Toelichting financieel meerjarenbeeld

Het saldo in de primitieve begroting 2024 is € 391.000 negatief. Na de meerjarenbegroting 2024-2027 is de 1e voortgangsrapportage 2024 vastgesteld met een negatief effect van € 4.815.000. De mutaties in 2024 die volgen uit de raadsbesluiten tot de 2e voortgangsrapportage 2024 zijn € 60.000 positief. De mutaties die volgen uit deze 2e voortgangsrapportage komen in 2024 uit op een voordeel van totaal € 2.001.000. De grootste mutaties worden veroorzaakt door de toename van de algemene uitkering. Deze laat in alle jaren een groei zien. De groei van de algemene uitkering bestaat voor een groot deel uit compensatie voor inflatie. In 2024 geeft de algemene uitkering een voordeel van € 3.100.000. Daarnaast doen wij voorstellen voor verhoging van bestaande budgetten omdat de beschikbaar gestelde middelen niet voldoende zijn. In 2024 een nadeel van € 1.200.000 waarvan € 900.000 voor inhuur. Er wordt vaker een beroep gedaan op extern advies of inhuur door gebrek aan eigen expertise en uitvoeringscapaciteit. Dit brengt hoge lasten met zich mee. Tevens is het budget voor uitkeringen (BUIG) verhoogd. In 2024 een nadeel van € 800.000. Daarnaast zijn de zorgkosten verlaagd, een voordeel in 2024 van € 950.000. Bij de kadernota 2025 is het structurele effect meegenomen. Tot slot zijn diverse plannen
(€ 600.000) doorgeschoven van 2024 naar 2025. Dit komt met name door diverse vertragingen in het proces.

Het totaal van de mutaties leidt tot een nieuw negatief begrotingssaldo voor 2024 van € 3.145.000 negatief. Ook in 2025 t/m 2027 zien we voor nu een negatief begrotingssaldo. In het meerjarensaldo in deze 2e voortgangsrapportage zitten zowel incidentele als structurele baten en lasten. Het structurele begrotingssaldo presenteren we in de meerjarenbegroting 2025-2028.

De hoogte van het structurele begrotingstekort uit de meerjarenbegroting 2024-2027 en de opstelling van het Rijk (en de financiering richting de gemeenten) zijn naast de grote maatschappelijke vraagstukken en de krapte op de arbeidsmarkt aanleiding geweest in te stemmen met het vervolg op de "strategiebepaling voor een gezonde toekomst". In de raadsvergadering van 28 februari 2024 is gekozen voor optie 2: we verwachten gedeeltelijke compensatie van het Rijk dus we treffen, afhankelijk van de meerjarenbegroting 2025-2028, in de kadernota 2026-2029 maatregelen.

Op 4 juni 2024 is er in dit kader, op basis van het onderzoeksrapport van BMC, een informatieve bijeenkomst met uw raad geweest. In oktober 2024 volgt nog een informatiebijeenkomst ter voorbereiding om bezuinigingsrichtingen vast te stellen bij de behandeling van de meerjarenbegroting 2025-2028. Deze ontvangt u kort na deze 2e voortgangsrapportage.

Mutaties met een financieel effect van € 100.000 of meer:

Hieronder vindt u een tabel waarin de mutaties met een budgettair effect op de begroting van meer dan € 100.000 worden gepresenteerd. Daarna worden deze mutaties toegelicht.

Bedragen x € 1.000

Toelichting mutaties > € 100.000

1. Autonome ontwikkelingen

Actualisatie budget rentekosten                        180.000 N
Door een hogere financieringsbehoefte verwachten we een nadeel op rentelasten van € 180.000

Actualisatie budget rentekosten grondexploitatie bedrijven              144.000 V
De ramingen van de grondexploitaties zijn aangepast op basis van de herziene grondexploitaties per 1 januari 2024 zoals vastgesteld in de raadsvergadering van 26 juni 2024. Door een hogere boekwaarde op 1 januari 2024 van de grondexploitatie Zevenaar-Oost bedrijven wordt meer rente toegerekend aan deze grondexploitatie. Een voordeel voor begrotingssaldo 2024 van € 144.000.

Bijdrage GR RID - doorontwikkeling                        385.000 N
Volgens de primitieve begroting 2024 van de RID was de inwonerbijdrage van Zevenaar € 3.153.000. Deze begroting is verhoogd met de indexatie zoals in de Kaderbrief van SDL aangegeven. Daarnaast heeft de doorontwikkeling van de RID zoals besloten in de minimale variant ook voor 2024 effect. In totaal een incidenteel nadeel in 2024 van € 385.000.

Budgetmutatie lasten/baten sportbedrijf                    228.000 N
In juli 2024 is het voorschot ontvangen voor de 'Specifieke uitkering stimulering sport 2024' (SPUK,
compensatie van kostenverhogende btw). Het door het ministerie beschikbaar gestelde voorschotbedrag is niet voldoende om de kostenverhogende btw volledig te compenseren vanwege het vastgestelde uitkeringsplafond. Daarnaast is in 2024 een nabetaling ontvangen naar aanleiding van de vaststelling van deze SPUK over het jaar 2022. De extra baten voor 2024 bedragen € 471.000.
Naast deze SPUK bijdragen houden wij rekening met hogere lasten in verband met raming van de kostenverhogende btw inclusief de bijgestelde indexering voor de dienstverlening op basis van de afspraken vastgelegd in de DVO (dienstverleningsovereenkomst met Ataro BV). Hierbij houden wij ook rekening met de extra kosten omdat het beheer van sportzaal De Bem is ondergebracht bij Ataro BV. De structurele kosten voor De Bem zijn reeds verwerkt in de kadernota 2025. Totaal hogere lasten bedraagt € 699.000. Per saldo is het nadeel in 2024 eenmalig € 228.000.

Budgetmutatie uitkeringslasten/- baten (BUIG)                   813.000 N
Op basis van de prognose van de Regionale Sociale Dienst (RSD-de Liemers) van de te verwachten hogere uitkeringslasten actualiseren wij de raming. Deze prognose is gebaseerd op de uitgaven tot en met juni 2024. Daarnaast wordt rekening gehouden met lagere bijdragen van het Rijk, gebaseerd op het in april 2024 gepubliceerde bijgestelde nader voorlopig budget inkomensdeel (BUIG). Door de hogere lasten verwachten wij een nadeel in 2024 van € 749.000. Het nadeel door de lagere baten bedraagt € 64.000. Per saldo bedraagt het nadelig resultaat 2024 voor de uitkeringslasten/-baten € 813.000.

Dividend Ataro B.V.                           132.000 N
Door Ataro is over het boekjaar 2023 minder dividend uitgekeerd dan begroot. We melden een nadeel van
€ 132.000 in 2024.

Meicirculaire 2024                           3.093.000 V
De meicirculaire 2024 laat in alle jaren een groei zien. De groei van de algemene uitkering bestaat voor een groot deel uit compensatie voor inflatie. Daarnaast zijn de volgende onderwerpen opgenomen:
*In verband met het vervroegen van de gewijzigde bbp-indexatie van 2027 naar 2024 dalen het volume en LPO accres voor de jaren 2024 tot en met 2029. Voor 2024 wordt dit volledig gecompenseerd en voor 2025 voor ongeveer 50%, zodat landelijk een tekort van € 675 miljoen resteert. Voor Zevenaar gaat het in 2025 om een eenmalige korting van € 1.584.000.
*In de meicirculaire 2024 is de oploop van de opschalingskorting vanaf 2026, een structurele uitname van € 675 miljoen, geschrapt. Voor Zevenaar gaat het om € 1.584.000 in 2026 en € 1.580.000 vanaf 2027.
*Op basis van de ruimte onder het BCF-plafond van het jaar 2023 mag in de meerjarenbegroting 2025 – 2028 een structurele stelpost worden opgenomen ter hoogte van dit bedrag. Voor Zevenaar gaat het om een bedrag van € 1.361.000. In de begroting houden we al rekening met een voorschot van € 700.000. Dit voorschot hebben we nu verhoogd naar € 1.300.000. Een verhoging van € 600.000.  
*De gemeente krijgt meer of minder geld als er taken bijkomen of af gaan. Dit zijn wijzigingen door taakmutatie.
Per saldo resteert een netto resultaat van de algemene uitkering van positief € 3.093.000 (2024), € 219.000 (2025), 3.516.000 (2026) en € 3.522.000 (2027).

2. Actualisatie bestaand beleid

Actualisatie afschrijvingslasten                       155.000 V
Jaarlijks worden de afschrijvingslasten geactualiseerd. In 2024 een voordeel van € 155.000.

Actualisatie investeringen onderwijshuisvesting primair onderwijs (PO)                      0 V
Wij hebben de raming van de fasering voor de investeringen in de onderwijshuisvesting (primair - onderwijs) geactualiseerd. De fasering betreft vooral investeringen voor de herontwikkeling van vervangende nieuwbouw in het basisonderwijs (Basisscholen de Wissel/Tamboerijn). Dit leidt tot een eenmalig voordeel, incidenteel lagere afschrijvingslasten in 2026 en 2027 van € 198.000.

Budgetmutatie inhuur extern personeel sociaal domein                 510.000 N
De transformatie in het Sociaal Domein is ingrijpend. Vooral door met name het Integraal Zorgakkoord, Het Gezond en Actief Leven Akkoord, de Hervormingsagenda Jeugd, en de doordecentralisatie Beschermd Wonen regionaal en lokaal te vertalen. Naast de landelijke wetten in het zorgdomein hebben we ook lokaal te maken met stevige opgaven in het brede maatschappelijk domein; De ontwikkeling van de Turmac Cultuurfabriek, revitalisering van sportpark Hengelder en enkele onderwijshuisvestingsvraagstukken in het primair en voortgezet onderwijs zijn bekende voorbeelden daarvan. Tegelijk zien we dat in de huidige arbeidsmarkt vacatures moeilijk in te vullen zijn. Het bovenstaande vraagt eenmalig om een ophoging van het inhuurbudget 2024. Daarbij is al rekening gehouden met extra rijksmiddelen. Deze zijn echter niet toereikend gebleken om alle lokale en regionale inzet te verantwoorden. Dit levert een eenmalig nadeel in 2024 op van € 510.000.

Het verloop van medewerkers in het domein is groot. Dit heeft geleid tot een groot aantal vacatures. De vrijvallende formatie is niet toereikend voor het dekken van de inhuur. Om de continuïteit en tijdige afhandeling van de wettelijke taken en de gemeentelijke ambities te borgen is vervanging van uitgevallen en vertrekkende collega’s noodzakelijk. Naast het openstellen van vacatures voor vaste krachten is ook ingezet op inhuur.

Het langdurig ziekteverzuim is hoog. Daarom is, meer dan verwacht, extern personeel ingehuurd om deze uitval te compenseren.

In 2023 en 2024 zijn veel junior-medewerkers in vaste dienst getreden. Voor het opleiden en begeleiden van deze medewerkers wordt een beroep gedaan op senior medewerkers. Inmiddels is, tegen de landelijke trend op de arbeidsmarkt in, voor het overgrote deel van de vacatures vast personeel geworven. Organisatie breed streven wij er naar vacatures in te vullen met vaste medewerkers.

De organisatieontwikkeling is gepaard gegaan met een nieuwe organisatiestructuur. Daardoor bestond het management in het begin van het jaar uit interim-managers. Bij de overgang naar het vaste management heeft een warme overdracht plaatsgevonden. Daarnaast is inhuur van management uiteraard ook duurder dan vaste managers.
Voor 2025 zetten we, zoals hiervoor aangegeven, waar mogelijke en nodig in op vaste bezetting en blijven we investeren in opleiding en ontwikkeling van de nieuwe vaste medewerkers.

Budgetmutatie inhuur extern personeel team VTH                 359.000 N
De implementatie van de nieuwe Omgevingswet, gecombineerd met moeilijk in te vullen vacatures en personeelsverloop binnen het team VTH vragen om een eenmalige verhoging van het budget 2024. Deze verhoging kan dit jaar niet volledig gedekt worden door de inkomsten vanuit de leges. In 2024 hebben we namelijk in verhouding tot eerdere jaren veel kleine en minder grote bouwplannen, waardoor de leges inkomsten veel lager zijn ten opzichte van de geleverde inzet. Dit levert een eenmalig nadeel in 2024 van
€ 359.000

De begrotingsstrategie die tot op heden is gevolgd ging uit van het dekken van eventuele extra uitgaven op het afhandelen van vergunningen en meldingen door de achteraf (na geleverde inspanning) te verhalen leges. Deze samenhang tussen de inkomsten en groeiende uitgaven in combinatie met de gevolgde begrotingsstrategie geven nu voor het eerst in jaren een negatief beeld op de kostendekking. Dit is mede ingegeven doordat vanuit de Omgevingswet - meer dan vooraf verwacht - extra inzet voorafgaand aan het vergunningentraject concept aanvragen worden behandeld en gewogen. Op dit moment zitten we nog in de implementatiefase. De ervaring van deze implementatie kan leiden tot mogelijke gevolgen voor de toekomstige begrotingsstrategie en de structurele formatie.

Budgetmutatie onvoorziene kosten/onderhoud sportaccommodaties           216.000 N
Uit een eind 2023 verricht onderzoek kwam naar voren dat in zwembad Lentebad Zevenaar niet-resistent RVS is gebruikt. Op diverse plaatsen is deze gaan corroderen, waardoor de verbindingen volgens het rapport onbetrouwbaar waren. Deze verbindingen zijn zo snel mogelijk vervangen, waardoor dit type materiaal niet meer aanwezig is in het zwembad. Door de urgentie van deze werkzaamheden is ervoor gekozen om Ataro deze werkzaamheden te laten coördineren en uitvoeren. Deze werkzaamheden waren onvoorzien en zijn derhalve niet in het meerjarenonderhoudsplan opgenomen. De kosten voor vervanging bedragen € 135.300.
Daarnaast is de slingerkooi van de atletiekaccommodatie door de Atletiek Unie afgekeurd. Om er voor te zorgen dat de accommodatie bij het begin van het wedstrijdseizoen 2024 weer gebruikt kon worden voor officiële wedstrijden heeft renovatie met urgentie plaatsgevonden. Ataro BV heeft in overleg met de gemeente deze renovatie begeleid en laten uitvoeren. De door Ataro BV gemaakte kosten voor dit project bedragen € 80.700.Totaal nadeel, vanwege extra onvoorziene kosten voor onderhoud/renovatie, bedraagt
€ 216.000.

Budgetmutatie sociaal ontwikkelbedrijven                    155.000 N  
Het Rijk heeft via de meicirculaire 2024 incidenteel middelen beschikbaar gesteld aan gemeenten voor de inrichting van een duurzame infrastructuur van sociaal ontwikkelbedrijven. Voor Zevenaar gaat het om een bedrag van € 155.000. De middelen zijn beschikbaar gesteld omdat het belangrijk is dat iedereen dezelfde kansen heeft om mee te doen op de arbeidsmarkt. In deze opgaven spelen sociaal ontwikkelbedrijven een zeer belangrijke rol. Zij zorgen ervoor dat mensen die niet, of niet zonder meer bij reguliere werkgevers aan de slag kunnen, toch een kans op krijgen op de arbeidsmarkt. Op regionaal niveau (in de arbeidsmarktregio Midden Gelderland) wordt door gemeenten een onderzoek uitgevoerd naar de toekomst van sociaal ontwikkelbedrijven in onze regio. Vraag daarbij is vooral welke vormen van dienstverlening voor de toekomst bij het sociaal ontwikkelbedrijf belegd kunnen gaan worden.

Budgetmutatie uitvoeringskosten Omgevingswet                 189.000 N
In de meicirculaire 2024 is € 189.000 beschikbaar gesteld voor uitvoeringskosten Omgevingswet. Dit om ervoor te zorgen dat de gemeente in haar transitie ervoor kan zorgdragen dat ze aangesloten, geoefend en ingeregeld is en voldoen aan de in de Omgevingswet gestelde eisen. Er is nog budget beschikbaar uit de algemene reserve maar dit is onvoldoende. Het in de meicirculaire opgenomen bedrag zal ingezet worden voor de pilot Omgevingsplan en om de werkprocessen verder op orde te brengen. Het restant dat eind 2024 nog uit de algemene reserve beschikbaar is zal ingezet worden om te komen tot een definitief omgevingsplan.

Budgetmutatie voorziening oininbare vorderingen RSD               450.000 V
Er heeft een analyse plaatsgevonden van de werkelijke afboekingen op vorderingen bij de RSD. Hieruit is gebleken dat de werkelijke percentages van de afgelopen jaren lager liggen dan waar wij mee rekenen bij het vormen van de voorziening. Vooruitlopend op de jaarrekening 2024 ramen wij alvast een correctie op de mutatie van de voorziening per 31-12-2024. We verwachten een (incidenteel) voordeel van € 450.000 in 2024.

Budgetmutatie zorgkosten Wmo en Jeugd                    949.000 V
In de 1e voortgangsrapportage 2024 zijn de ramingen voor de zorgkosten aangepast in verband met de forse structurele tariefstijgingen. Dit naar aanleiding van het onderzoek naar reële kostprijzen. Bij de jaarrekening is gebleken dat de zorgkosten over 2023 lager zijn uitgevallen. Wanneer we rekening houden met deze definitieve cijfers over 2023 dan kunnen de ramingen naar beneden worden bijgesteld. Bij de kadernota 2025 zijn de effecten vanaf 2025 opgenomen. Het effect voor 2024 (€ 949.000) wordt in deze voortgangsrapportage meegenomen.

Fasering   budget opstellen soorten managementplan gemeentebreed           300.000 V
Momenteel wordt uitvoering gegeven aan het opstellen van een Europese aanbesteding voor het contracteren van een ecologisch bureau dat gebiedsgericht onderzoek uitvoert naar beschermde soorten en vervolgens een soortenmanagementplan opstelt, waarin beschreven staat hoe de opdrachtgever deze soorten moet beschermen bij aanpassingen in de leefomgeving. De aanvang van de werkzaamheden staat gepland in het eerste kwartaal 2025. Een eenmalig voordeel in 2024 van € 300.000 en een eenmalig nadeel in 2025 van
€ 300.000.

Fasering budget warmtenet stad  Zevenaar                    110.000 V
De discussie rondom de landelijke ontwikkelingen van het warmtenet (consequenties van de nieuwe wet- en regelgeving) en de besluitvorming van de private warmtebedrijven duurt langer dan voorzien. Daarom wordt voorgesteld om € 175.000 door te schuiven naar 2025. Hiervan wordt € 65.000 gedekt uit de bestemmingsreserve duurzaamheid. Een eenmalig voordeel in 2024 van € 110.000, een eenmalig nadeel in 2025 van € 110.000.